Хирзутизам претставува клиничка состојба кај жените, која вклучува зголемена влакнетост со машки распоред. Тоа значи дека се јавуваат влакна во т.н. „андроген-зависна шема“, односно на делови од женското тело каде вообичаено нема или е присутна минимална влакнетост – над горната усна, образите, брадата, измеѓу и на градите, околу ареолите, стомакот, задникот, грбот, внатрешниот дел на бутовите итн.
Се смета дека околу 30% од жените од белата популација страдаат од хирзутизам.
Кои се причините за појава на хирзутизам?
Хирзутизмот се јавува како резултат на зголемената продукција на андрогените (тестостерон, андростендион и др.) од адреналните жлезди и од овариумите или поради зголемената осетливост на таргет ткивата на овие хормони.
Најчести причини за појава на хирзутизам се:
- Менопауза;
- Лекови – миноксидил, андрогени, одредени контрацептивни лекови, гликокортикоиди итн.;
- Заболувања на тироидната жлезда – Хипотироидизам;
- Заболувања на хипофизата – Акромегалија;
- Заболувања на јајниците – Полицистичен оваријален синдром, хипертекоза, тумори;
- Заболувања на надбубрежните жлезди – Кушинг синдром, конгенитална адренална хиперплазија, тумори;
- Зголемена осетливост на рецепторите за андрогени хормони.
Симптоми и знаци
Како што беше споменато, хирзутизмот подразбира растење на густи, цврсти и темни влакна на областите на телото кои кај жените обично не се покриени со лесно видливи влакна – лицето, вратот, градите, стомакот и грбот.
Добро е да се спомене дека наведените области од телото кај повеќето жени се покриени со тенки „бебешки“ влакненца кои едвај се забележуваат и дека тоа не е знак на хирзутизам.
Зголеменото присуство на машките хормони кај жените, покрај хирзутизам, може да доведе и до појава на акни, нарушување на овулацијата, инфертилитет и вирилизам.
Вирилизам претставува состојба при која покрај хирзутизмот, се јавуваат и други машки сексуални карактеристики, а женските сексуални карактеристики се во регресија. При вирилизам, кај жената се јавува длабок машки глас, машки тип на ќелавост, зголемување на клиторисот, атрофија на дојките, поагресивно однесување итн.
Хирзутизмот треба да се разликува од поимот хипертрихоза. Хипертрихозата означува зголемена влакнетост на лицето и телото, која не е предизвикана од зголемената продукција на андрогени. Хипертрихозата најчесто се јавува како последица на заболување на кората на големиот мозок, анорексија, гладување, невроза, консумирање на одредени лекови итн.
Дијагноза
Поставувањето на точна дијагноза е од исклучителна важност, со цел препишување на соодветна терапија. Потребно е да се земе детална анамнеза и внимателно да се изврши физикален преглед. Покрај другите лабораториски испитувања, неопходно е да се направи комплетен хормонален статус.
Во одредени случаи, потребни се и дополнителни испитувања како компјутерска томографија, магнетна резонанца и ултрасонографски преглед.
Третман
Во кој правец ќе се одвива лекувањето ќе зависи од причината која довела до појава на хирзутизам. Доколку одредени лекови довеле до појава на хирзутизам, повеќе не треба да се консумираат, ако причината е тумор, најчесто е потребна хируршка интервенција, ако се постави дијагноза дека станува збор за синдром на полицистични овариуми или Кушинг синдром, специјалист ендокринолог препишува соодветна терапија за конкретното заболување.
Третманот за хирзутизам вклучува и терапија со антиандрогени како орални комбинирани контрацептивни препарати, ципростерон ацетат (Diane 35), финастерид, гликокортикоиди, флутамид итн.
Кај влакната на лицето не се советуваат третмани кои би стимулирале повторно растење. Најдобро е влакната на оваа регија, да се обезбојуваат со хидроген. Но, ако станува збор за многу дебели и темни влакна, можно е да се направи електрична или ласерска епилација.
Кај влакната на телото можно е да се примени депилација со восок.
Сепак, депилацијата и електричната и ласерската епилација се третмани кои се советува да се практикуваат откако ќе се нормализира нивото на андрогени.
Напомена: Доколку забележите кој било од горенаведените симптоми, консултирајте се со вашиот лекар или побарајте мислење од специјалист дерматолог или ендокринолог.